Galdakaoko gailurrak, ganak, buru, kukutzak, muinoak,...

Galdakaoko gailurrak, ganak, buru, kukutzak, muinoak,....

 

 2020ko maiatzean COVID19k pandemia deseskalatzen zuen garaian Galdakaoko udalerrian mendi-ibiliak egin zitezkeela ikusita, udalerriko tontor, muino, erpin, gana, buru, muino, kukutz eta gailur ezagun eta ezezagunen zerrenda hau ateratzeko aprobetxatu genuen.

 Informazio horren zati bat Galdakaoko Udala webgunetik atera da.

 Oso interesgarria iruditzen zaigu mendi eta paraje horiek ezagutzea. Falta ziren beste batzuekin osatu ditugu, baita dagozkien track-ekin egindako ibilbideekin ere.

 Track-ak orientagarriak dira ibilbide horiek egiteko behar adina erreferentzia dituzten pertsonei laguntzeko, horietako asko ez baitira oso ezagunak.

 Informazioaren beste zati bat gure webgunetik, ibilbideetatik eta bidezidorretatik jasota dago.

2020an, Galdakaoko Ganguren mendigunean zirkuitu balizatuak sortzeko oinarri gisa erabiliko da.

Ganguren Mt eta Galdakaoko Udalaren arteko lankidetzarekin egingo da.

 

Mendizaleei dagokienez, Galdakaon 4 mendilerro edo mendigune daude. (Ikusi mendiko koordenatuak)

  1. Ganguren-mendilerroa
  2. Arrizurigane - Bizkargi-mendilerroa
  3. Lemoatxa - Ganzabal - Burtotza - mendilerroaa
  4. Upo -mendilerroa

Podemos localizar los montes en este mapa:

  Informazio orokorra. Gailurrak, deskribapena eta proposatutako ibilbideak

GAILURRAK/CIMA

AZALPENA / DESCRIPCION

1. Akutiogana (CIMA)

2. Antzuloaga (CIMA)

San Anton Txikerra

3. Artetagana (CIMA)

4. Otzagarai (CIMA)

5. Pagatza (CIMA)

1.- (201m). Ordaiñako tontorra, Artetan. Lursail partikularretan

2.-(315m). Santxozuloaga. San Antonio Abad baseliza, 'Sanantoitxikerra' izenekoa.

Dinamitaren lursail partikularretan

3.- (383m). Artetako tontorra, Dinamitaren lurretan

4. -(383m) Gailurra Artetaganaren ondoren, Dinamitaren lurretan

5.- (168m). Arkotza gaineko tontorra. Dinamitaren lurretan.
 

A.-Upo- Lekubaso (Upo-Mandoia mendilerroa)

A.1.Upo (CIMA)

 (573m). Galdakao eta Zaratamoko mugako gana. Magal batean, San Segismundo ermitea dago, Zeberioko lurretan. 'Upogana' be esaten izan jako. Herribasoak dagoz bertan.Gure lehenengo datazinoa: 'sel de Upo' (1494).

A.2. Argiste (CIMA)

(542m). Zeberio eta Galdakao arteko mugako gana. Kokapena zehaztuta badago be, Argisteko errekeak Zeberioko Presalde auzora bajetan dan Ostolako errekea bera izan behar dau. 'Argistegana' be esaten izan jako.Gure lehenengo datazinoa: 'Arguiste', 'regato de Arguiste', 'camino de Arguiste a Elorregui y Haciaydui' (1704).

A.3.Idurieta (CIMA)

(Uduri)

(548m). Motxoarana eta Argiste bitarteko gana, Galdakao eta Zeberioko mugan. 'Iduria' ikatz klase bat da, egur ikatz xehea.Gure lehenengo datazinoak: 'punto conocido de Idurieta' (1889), 'punto de Idurieta-gana' (1889), 'alto de Idurigana' (1910), 'monte Iduri-Realtadua' (1912).

A.4.  Tontorrandi (CIMA)

(522m). Galdakaok, Zeberiok eta Bediak komunean daukien Irumugarrieta muga puntutik goratxuagoko tontorra.Gure lehenengo datazinoa: 'punto denominado Tontorrandi' (1889).

A.5. Umakortatzaga (CIMA)

(242m). Lekubaso gaineko tontorra. Ezkerretara, Lekubasoko pista igo, San Segismundorantz.
 

B.- Artola-Erletxes-Kortederra (Bizkargi mendilerroa)

B.1.Arrizuriaga (CIMA)

(Kurtzegana)

(325m). Larrabetzu eta Amorebieta-Etxanoko muga lerroko puntua. 'Kurtzegana' izenaz bere ezagutzen da, Remigio Gandasegik 1922ko mapan ekarri legetxe.Gure lehenengo datazinoa: 'mojón divisorio Arrisuriaga' (1889).

  B.2. Txinpasmendi (CIMA)

(218m).  Artola ganeko gantxua, Larrabetzuko mugan, eta Kañadako trokarantzako bizkarra.Larrabetzuko bizilagun baten ezizena. Gure lehenengo datazinoak: 'monte Chimpas mendi', 'monte sierra argomal Chinpar mendi' (1877).Ahoz: 'Txinpasmendi' eta 'Txispamendi'.

Baserriko lursail partikularrean dago; beraz, lursailean sartu aurretik jabeari pasatzeko baimena eskatzeko eskatzen da

  B.3.  Lapurtoki (CIMA)

(178m ggb.). Ur depositutik beherako aldatsa, Erletxeko industrialdearen ganean. Famauak izan dira Gumuzioko bereziak, bidelapurren kabia gaiztoa zalako.Ahoz: Lapurtoki'.

B.4. SanBernabeBaso (CIMA)

(229m). Baso zabala, Amorebieta-Etxanoko mugara itsatsitako santu horren omenezko baseliza zegoen lekua. Gure lehen data: 'San Bernabe ermitatik Çornoçara' (1603) .Ahoz: 'San Bernabeko basoa' eta 'San Bernaeko basoa'. Zuhaitz eta sasi arteko eremua, ez da oso irisgarria eta ez du balio menditarra.

Zona entre árboles y zarzas, poco accesible y sin valor montañero
 

C.- Usansolo-Labea-Gorosibai (Burtotza-Lemoatxa mendilerroa)

C.1. Burututzaga (CIMA)

Burtotza-Burtotzamendi

(291m). Burututzagako herribasoa XVII. Mendearen hasieratik dokumentetan da, bertako baserria, ordea, 300 urte beranduago. ‘Burtotza’ ahoskatzen dabe ingurukoek.Gure lehenengo datazinoa: ‘sierra llamada Burutozaga’ (1607), ‘monte de Burutusugana’ (1852), ‘monte Butuzamendi’ (1906).Ahoz: ‘Burtotza’.

C.2.Barañobarroeta

Pagadui ¿?(CIMA)

(285m). Burtotza ondoko gailurra, Lemoa aldera doan pistaren ondoan.
   D.- Bekea-Arteta-Usansolo (Upo mendilerroa)

D.1. Kantabrikagana (CIMA)

(120m ggb.). Bekelarra azpiko parajetxua, Guturribaiti arroqu.Gure lehenengo datazinoa: ‘Kantabrike gane’ (1987). Ez dogu ahoz baino jaso.

AHTren lanek erditik moztu dute mendia, eta orain ez da posible mendate horretarako bidea.

D.2. Minerala (CIMA)

Mineko tontorra

(184m) Cima de Bekelarra junto a Basozabal. Tiene un vértice geodésico junto a la cima.

D.3 Akutiogana (CIMA)

(201m). Ordaiñako tontorra, Artetan. Baserri bateko lursail partikularretan, ezkerretara Usansolorantz jaisten den heinean.
   E.- Aperribai-Bengoetxe-Urreta-Kurtzea-Elexalde-Padrola (Sierra Ganguren)

E. Ganguren (CIMA)

(477m). Galdakaoko gailur nagusia. Mapa batzuek Santa Maña (Santa Marina) izeneko erpina adierazten dute.

Mendiak Santa Marinaren izena inguruko ermita bati zor dio. Elezaharrak dio Marina izeneko hiru ahizpa bizi zirela mendietan beren bakartegietan: Arrola Orozkon.

Gangurengo Santa Marina ermita edo Santamañe 1591n aipatzen da, baina askoz lehenagokoa izango zela uste da, beharbada XI. Mendean arroquia izan behar zuen, bataiarria barne. Azkenean, tenplua hondamendi egoeran zegoenez, eraitsia izan zen, eta beste ermita eta eliza batzuk jantzi eta txukuntzeko erabilitako materialak eta gurtzarako objektuak. Gaur egun antena handiek koroatzen dute bere eraikinekin.

 

E.2 Otalarra (CIMA)

 (293m). Aperribaiko tontorra, ikuspegi oso onekin

E.3 Kukuzburu (CIMA)

 (423m). Gailurra antenarekin, bunkerraren ondoan

E.4  Padrolagane (CIMA)

 (263m).  Mugarri eta guzti, Padrolako baserrien gainean, errepidearen bihurgunearen ondoan.

Galdakaoko gailurrak, guztira

22 (bisitagarriak 16, 5 eremutan )